چرا بعضی افراد در روابط عاشقانه احساس ناتوانی میکنند؟
احساس ناتوانی در روابط عاشقانه تجربهای رایج است که میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. این احساس میتواند به شکلهای مختلفی مانند عدم توانایی در برقراری ارتباط موثر، ترس از صمیمیت، یا احساس بیارزشی بروز کند. درک ریشههای این احساس، گام مهمی در جهت بهبود کیفیت روابط و رسیدن به یک ارتباط سالم و رضایتبخش است. 
در این پست وبلاگ، به بررسی 16 نکته میپردازیم که میتوانند در ایجاد و تقویت این حس ناتوانی در روابط عاشقانه نقش داشته باشند:
- ✔تجربیات آسیبزای گذشته: روابط ناموفق قبلی، خیانت، یا سوء استفادههای عاطفی میتوانند باعث ایجاد ترس و بیاعتمادی شوند.
- ✔عزت نفس پایین: احساس بیارزشی و عدم شایستگی برای عشق، توانایی برقراری ارتباط سالم را مختل میکند.
- ✔ترس از طرد شدن: این ترس باعث میشود افراد از ابراز احساسات و نیازهای خود اجتناب کنند، مبادا طرد شوند.
- ✔الگوهای ارتباطی ناسالم: مشاهده و تقلید از روابط ناسالم در خانواده یا اطرافیان، میتواند منجر به تکرار این الگوها شود.
- ✔عدم مهارتهای ارتباطی: ناتوانی در بیان واضح و با صداقت احساسات و نیازها، و همچنین گوش دادن فعالانه به طرف مقابل.
- ✔کمالگرایی: داشتن انتظارات غیرواقعبینانه از خود و طرف مقابل، و تلاش برای رسیدن به یک رابطه “بینقص”.
- ✔وابستگی عاطفی: تکیه بیش از حد به طرف مقابل برای تامین نیازهای عاطفی، و از دست دادن هویت فردی.
- ✔عدم تعیین مرزهای سالم: اجازه دادن به طرف مقابل برای عبور از مرزهای شخصی و نادیده گرفتن نیازهای خود.
- ✔ترس از صمیمیت: اجتناب از برقراری ارتباط عمیق و آسیبپذیر با طرف مقابل.
- ✔باورهای غلط درباره عشق: تصورات نادرست دربارهی اینکه عشق چگونه باید باشد، میتواند باعث ناامیدی و احساس ناتوانی شود.
- ✔مشکلات حل مسئله: ناتوانی در حل اختلافات و رسیدن به توافق با طرف مقابل.
- ✔عدم شناخت خود: نداشتن آگاهی از نقاط قوت و ضعف، ارزشها و نیازها.
- ✔فشار اجتماعی: انتظارات و قضاوتهای دیگران دربارهی روابط.
- ✔سبک دلبستگی ناایمن: تجربیات دوران کودکی که منجر به ایجاد سبک دلبستگی مضطرب یا اجتنابی شدهاند.
- ✔مقایسه با دیگران: مقایسه روابط خود با روابط دیگران، که اغلب بر اساس تصاویر کاملا مطلوبشده در شبکههای اجتماعی است.
- ✔عدم پذیرش مسئولیت: عدم پذیرش نقش خود در مشکلات رابطه و سرزنش همیشگی طرف مقابل.
این عوامل میتوانند به طور جداگانه یا در ترکیب با یکدیگر، در ایجاد احساس ناتوانی در روابط عاشقانه نقش داشته باشند. شناخت این عوامل و تلاش برای تغییر الگوهای ناسالم، گام مهمی در جهت ایجاد روابط سالمتر و رضایتبخشتر است.
چرا بعضی افراد در روابط عاشقانه احساس ناتوانی میکنند؟ 16 نکته کلیدی
1. ترس از صمیمیت و آسیبپذیری
ترس از صمیمیت یکی از عوامل کلیدی احساس ناتوانی در روابط است.وقتی فردی میترسد که خود واقعیاش را نشان دهد و آسیبپذیر باشد، نمیتواند ارتباط عمیقی با طرف مقابل برقرار کند.این ترس اغلب از تجربیات گذشته ناشی میشود، جایی که فرد به دلیل آسیبپذیری مورد قضاوت، سوء استفاده یا رها شدن قرار گرفته است.در نتیجه، فرد دیوارهایی دور خود میکشد و از ایجاد ارتباطی که پتانسیل آسیب زدن را دارد اجتناب میکند.این دیوارهها باعث میشوند که فرد در رابطه احساس ناتوانی کند، زیرا نمیتواند بهطور کامل با شریک زندگی خود ارتباط برقرار کند و نیازهای خود را به طور موثر بیان کند.
در ضمن، ترس از صمیمیت میتواند منجر به رفتارهای اجتنابی شود، مانند طفره رفتن از صحبت در مورد مسائل عمیق یا حفظ فاصله عاطفی.
این ترس باعث میشود که فرد در رابطه احساس تنهایی و انزوا کند، حتی اگر در کنار شریک زندگی خود باشد.برای غلبه بر ترس از صمیمیت، فرد باید به تدریج به خود اجازه دهد که آسیبپذیرتر باشد و با شریک زندگی خود در مورد ترسهای خود صحبت کند.
2. الگوهای دلبستگی ناایمن
نحوه دلبستگی ما در دوران کودکی نقش مهمی در روابط بزرگسالی ما ایفا میکند.افرادی که الگوهای دلبستگی ناایمن دارند (مانند دلبستگی اجتنابی یا مضطرب)، ممکن است در روابط عاشقانه احساس ناتوانی کنند.دلبستگی اجتنابی به این معنی است که فرد از نزدیک شدن به دیگران و وابسته شدن به آنها احساس ناراحتی میکند.دلبستگی مضطرب به این معنی است که فرد نگران طرد شدن و ترک شدن توسط دیگران است.این الگوها میتوانند باعث شوند که فرد در رابطه رفتارهای ناسالمی از خود نشان دهد، مانند حسادت، کنترلگری یا فاصله گرفتن.این رفتارها میتوانند باعث ایجاد تنش و درگیری در رابطه شوند و احساس ناتوانی را در فرد افزایش دهند.
برای تغییر الگوهای دلبستگی ناایمن، فرد باید با یک متخصص مشورت کند و در مورد تجربیات گذشته خود صحبت کند.
در ضمن، فرد باید سعی کند که رفتارهای سالمتری را در رابطه تمرین کند، مانند برقراری ارتباط موثر و اعتماد به شریک زندگی خود.
3. اعتماد به نفس پایین
اعتماد به نفس پایین میتواند تاثیر مخربی بر روابط عاشقانه داشته باشد.وقتی فردی به خود و ارزشهای خود ایمان ندارد، ممکن است احساس کند که شایسته عشق و احترام نیست.این احساس میتواند منجر به رفتارهای خود تخریبی شود، مانند پذیرش رفتارهای بد از سوی شریک زندگی، یا ترس از ابراز نیازها و خواستههای خود.فرد با اعتماد به نفس پایین ممکن است مدام به دنبال تایید از سوی شریک زندگی خود باشد و احساس کند که بدون او کامل نیست.این وابستگی میتواند باعث شود که فرد در رابطه احساس ناتوانی کند، زیرا احساس میکند که کنترل زندگی خود را ندارد.
برای افزایش اعتماد به نفس، فرد باید به خود یادآوری کند که دارای ارزش و تواناییهای منحصر به فردی است.
در ضمن، فرد باید سعی کند که اهداف کوچک و قابل دستیابی برای خود تعیین کند و پس از رسیدن به آنها، به خود پاداش دهد.تمرین خود مراقبتی و مهربانی با خود نیز میتواند به افزایش اعتماد به نفس کمک کند.
4. ترس از طرد شدن و رها شدن
ترس از طرد شدن و رها شدن یکی از شایعترین ترسها در روابط عاشقانه است.این ترس میتواند از تجربیات گذشته ناشی شود، مانند طلاق والدین، از دست دادن یک عزیز یا تجربههای ناموفق در روابط قبلی.افرادی که از طرد شدن میترسند، ممکن است به طور مداوم به دنبال نشانههایی باشند که نشان میدهد شریک زندگیشان قصد ترک کردن آنها را دارد.این ترس میتواند منجر به رفتارهای حسادتآمیز، کنترلگرایانه یا چسبنده شود که باعث ایجاد تنش در رابطه میشود.ترس از رها شدن همچنین میتواند باعث شود که فرد از ایجاد ارتباط عمیق با شریک زندگی خود اجتناب کند، زیرا میترسد که در صورت جدایی، آسیب ببیند.
برای مقابله با ترس از طرد شدن، فرد باید سعی کند که به خود یادآوری کند که گذشته را نمیتواند تغییر دهد، اما میتواند آینده خود را بسازد.در ضمن، فرد باید سعی کند که اعتماد به نفس خود را افزایش دهد و به این باور برسد که شایسته عشق و احترام است.فرد باید سعی کند که به شریک زندگی خود اعتماد کند و به او فرصت دهد تا به او ثابت کند که قابل اعتماد است.
5. عدم توانایی در برقراری ارتباط موثر
برقراری ارتباط موثر یکی از مهمترین مهارتها در هر رابطه عاشقانه است.وقتی فردی نمیتواند به طور واضح و با صداقت احساسات، نیازها و خواستههای خود را بیان کند، ممکن است در رابطه احساس ناتوانی کند.عدم توانایی در برقراری ارتباط موثر میتواند منجر به سوء تفاهم، درگیری و احساس تنهایی در رابطه شود.افرادی که در برقراری ارتباط مشکل دارند، ممکن است از صحبت کردن در مورد مسائل دشوار اجتناب کنند، یا به جای بیان مستقیم احساسات خود، از رفتارهای منفعلانه-تهاجمی استفاده کنند.برای بهبود مهارتهای ارتباطی، فرد باید یاد بگیرد که چگونه به طور فعال به حرفهای شریک زندگی خود گوش دهد، احساسات خود را به طور واضح و با صداقت بیان کند و در مورد مسائل دشوار به طور سازنده صحبت کند.
در ضمن، فرد باید یاد بگیرد که چگونه از زبان بدن و لحن صدای خود برای انتقال پیام خود به طور موثر استفاده کند.
تمرین و صبر کلید بهبود مهارتهای ارتباطی است.همچنین مراجعه به یک زوج درمانگر میتواند کمک کننده باشد.
6. انتظارات غیر واقعی از رابطه
انتظارات غیر واقعی از رابطه میتواند باعث ایجاد ناامیدی و نارضایتی در رابطه شود.وقتی فردی انتظار دارد که رابطه عاشقانه همیشه آسان و بینقص باشد، ممکن است در مواجهه با چالشها و مشکلات احساس ناتوانی کند.هیچ رابطهای کامل نیست و همه روابط با چالشها و فراز و نشیبهایی همراه هستند.انتظار داشتن این که شریک زندگی شما باید همیشه شما را شاد کند یا نیازهای شما را بدون اینکه شما چیزی بگویید برآورده کند، غیرمنطقی است.
برای داشتن انتظارات واقعبینانه از رابطه، فرد باید به این باور برسد که رابطه یک شراکت است و هر دو طرف باید برای موفقیت آن تلاش کنند.
در ضمن، فرد باید به این باور برسد که مشکلات و چالشها بخشی طبیعی از هر رابطه هستند و میتوان با برقراری ارتباط موثر و همکاری با یکدیگر، آنها را حل کرد.
یادگیری انعطاف پذیری و پذیرش نقص ها در خود و شریک زندگی، برای داشتن یک رابطه سالم و پایدار ضروری است.به جای تمرکز بر روی انتظارات غیر واقعی، بر روی قدردانی از جنبه های مثبت رابطه تمرکز کنید.
7. تجربه سوء استفاده در گذشته
تجربه سوء استفاده در گذشته (چه عاطفی، چه جسمی و چه جنسی) میتواند تاثیر مخربی بر روابط عاشقانه داشته باشد.افرادی که در گذشته مورد سوء استفاده قرار گرفتهاند، ممکن است در روابط فعلی خود احساس ناتوانی کنند.
سوء استفاده میتواند باعث ایجاد زخمهای عاطفی عمیق شود که التیام آنها زمان و تلاش زیادی میطلبد.افرادی که مورد سوء استفاده قرار گرفتهاند، ممکن است در اعتماد کردن به دیگران مشکل داشته باشند، احساس گناه و شرم کنند و عزت نفس پایینی داشته باشند.این احساسات میتواند باعث شود که فرد در رابطه رفتارهای ناسالمی از خود نشان دهد، مانند منزوی شدن، خشونت یا تلاش برای کنترل کردن شریک زندگی.
برای التیام زخمهای عاطفی ناشی از سوء استفاده، فرد باید با یک متخصص مشورت کند و در مورد تجربیات گذشته خود صحبت کند.
در ضمن، فرد باید سعی کند که خود را ببخشد و به این باور برسد که شایسته عشق و احترام است.مراقبت از خود و ایجاد مرزهای سالم در رابطه نیز برای بهبودی ضروری است.
8. عدم استقلال عاطفی
استقلال عاطفی به این معنی است که فرد میتواند احساسات خود را مدیریت کند و بدون تکیه بر دیگران احساس خوشبختی کند.افرادی که استقلال عاطفی ندارند، ممکن است در روابط عاشقانه احساس ناتوانی کنند.عدم استقلال عاطفی میتواند باعث شود که فرد بیش از حد به شریک زندگی خود وابسته شود و برای خوشبختی خود به او تکیه کند.این وابستگی میتواند باعث ایجاد فشار زیادی بر رابطه شود و احساس خفگی را در شریک زندگی ایجاد کند.افرادی که استقلال عاطفی ندارند، ممکن است از تنهایی بترسند و برای جلوگیری از آن، به هر قیمتی به رابطه خود بچسبند.
برای افزایش استقلال عاطفی، فرد باید سعی کند که به خود یادآوری کند که مسئول خوشبختی خود است.
در ضمن، فرد باید سعی کند که علایق و سرگرمیهای خود را دنبال کند و با دوستان و خانواده خود ارتباط برقرار کند.یادگیری مدیریت احساسات و تمرکز بر خود مراقبتی نیز میتواند به افزایش استقلال عاطفی کمک کند.
9. عدم توافق در ارزشها و اهداف
وقتی دو نفر در ارزشها و اهداف اصلی زندگی با یکدیگر توافق ندارند، ممکن است در رابطه احساس ناتوانی کنند.ارزشها و اهداف اصلی زندگی، باورها و اولویتهایی هستند که برای فرد بسیار مهم هستند.عدم توافق در ارزشها و اهداف میتواند باعث ایجاد اختلاف نظر و درگیریهای مداوم در رابطه شود.مثلا اگر یکی از طرفین به ازدواج و تشکیل خانواده اهمیت زیادی بدهد و طرف دیگر تمایلی به این کار نداشته باشد، ممکن است رابطه به مشکل بخورد.
برای داشتن یک رابطه موفق، باید دو طرف در ارزشها و اهداف اصلی زندگی با یکدیگر همسو باشند.
در صورت وجود اختلاف نظر، باید در مورد آنها به طور با صداقت و باز صحبت کنید و سعی کنید راه حلی پیدا کنید که برای هر دو طرف قابل قبول باشد.
اگر اختلاف نظرها غیرقابل حل باشند، ممکن است لازم باشد که رابطه را خاتمه دهید.
10. مشکلات مالی
مشکلات مالی میتواند تاثیر مخربی بر روابط عاشقانه داشته باشد. پول یکی از منابع اصلی استرس در زندگی است و میتواند باعث ایجاد تنش و درگیری در رابطه شود. عدم توافق در مورد نحوه مدیریت پول، بدهیهای زیاد و مشکلات مالی میتواند باعث ایجاد اختلاف نظر و بحثهای مداوم در رابطه شود. مشکلات مالی میتواند باعث شود که فرد احساس ناتوانی، شرم و ناامیدی کند. برای مدیریت مشکلات مالی در رابطه، باید دو طرف در مورد وضعیت مالی خود به طور با صداقت و باز صحبت کنند. در ضمن، باید یک بودجه مشترک تنظیم کنید و در مورد نحوه مدیریت پول به توافق برسید. در صورت نیاز، از یک مشاور مالی کمک بگیرید. همکاری و یافتن راه حل های مشترک برای مشکلات مالی برای حفظ آرامش در رابطه ضروری است.
11. دخالت خانواده و دوستان
دخالت بیش از حد خانواده و دوستان در رابطه میتواند باعث ایجاد مشکل و احساس ناتوانی شود. وقتی دیگران سعی میکنند در تصمیمات شما دخالت کنند یا نظرات خود را به شما تحمیل کنند، ممکن است احساس کنید که کنترل زندگی خود را ندارید. دخالت خانواده و دوستان میتواند باعث ایجاد تنش بین شما و شریک زندگیتان شود. برای جلوگیری از دخالت دیگران در رابطه، باید مرزهای مشخصی تعیین کنید و به دیگران اطلاع دهید که چه چیزی را میپذیرید و چه چیزی را نمیپذیرید. در ضمن، باید با شریک زندگیتان در مورد نحوه برخورد با دخالت دیگران به توافق برسید. البته مشاوره گرفتن از افراد باتجربه و مورد اعتماد اشکالی ندارد، اما تصمیم نهایی باید با شما باشد. مهم این است که اجازه ندهید دیگران برای شما تصمیم بگیرند.
12. انتظارات نقش جنسیتی سنتی
انتظارات نقش جنسیتی سنتی میتواند باعث ایجاد مشکل و احساس ناتوانی در رابطه شود. وقتی از مردان انتظار میرود که قوی و مستقل باشند و از زنان انتظار میرود که مطیع و مراقب باشند، ممکن است هر دو طرف احساس نارضایتی کنند. این انتظارات میتواند باعث شود که افراد نتوانند خود واقعیشان را در رابطه نشان دهند و نیازهای خود را به طور کامل بیان کنند. برای داشتن یک رابطه سالم، باید از انتظارات نقش جنسیتی سنتی رها شوید و به یکدیگر اجازه دهید که خودتان باشید. به جای اینکه بر اساس جنسیت، وظایف و نقشها را تعیین کنید، بر اساس تواناییها و علاقههای خود تصمیم بگیرید. از قضاوت و تحقیر دوری کنید و به یکدیگر فرصت دهید تا رشد کنید. در مورد انتظارات خود با یکدیگر صحبت کنید و سعی کنید به تفاهم برسید.
13. مشکلات سلامت روان
مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیتی میتواند تاثیر مخربی بر روابط عاشقانه داشته باشد. این مشکلات میتوانند باعث شوند که فرد در برقراری ارتباط، ابراز احساسات و مدیریت درگیریها مشکل داشته باشد. در ضمن، مشکلات سلامت روان میتواند باعث شود که فرد احساس ناتوانی، ناامیدی و انزوا کند. اگر شما یا شریک زندگیتان با مشکلات سلامت روان دست و پنجه نرم میکنید، باید از یک متخصص کمک بگیرید. در ضمن، باید با شریک زندگیتان در مورد مشکلات خود به طور با صداقت و باز صحبت کنید و از او حمایت بخواهید. صبور باشید و به یکدیگر فرصت دهید تا بهبود پیدا کنید. 
14. سبک زندگی ناسالم
سبک زندگی ناسالم میتواند تاثیر منفی بر روابط عاشقانه داشته باشد. عادات ناسالمی مانند کمبود خواب، تغذیه نامناسب، مصرف مواد مخدر و الکل و عدم فعالیت بدنی میتواند باعث شود که فرد احساس خستگی، تحریک پذیری و استرس کند. این احساسات میتواند باعث ایجاد تنش و درگیری در رابطه شود. برای داشتن یک رابطه سالم، باید سبک زندگی سالمی داشته باشید. به اندازه کافی بخوابید، تغذیه سالمی داشته باشید، از مصرف مواد مخدر و الکل خودداری کنید و به طور منظم ورزش کنید. در ضمن، باید وقت کافی برای استراحت و تفریح اختصاص دهید. با یکدیگر ورزش کنید و عادات سالم را ترویج دهید.
15. عدم وجود حریم خصوصی و فردیت
عدم وجود حریم خصوصی و فردیت میتواند باعث ایجاد مشکل و احساس ناتوانی در رابطه شود. وقتی دو نفر بیش از حد به یکدیگر وابسته میشوند و هیچ وقت برای خودشان ندارند، ممکن است احساس خفگی و نارضایتی کنند. برای داشتن یک رابطه سالم، باید هر دو طرف حریم خصوصی و فردیت خود را حفظ کنند. وقت کافی برای انجام فعالیتهای مورد علاقه خود اختصاص دهید و با دوستان و خانواده خود وقت بگذرانید. داشتن علایق و سرگرمی های جداگانه باعث می شود که زندگی شما غنی تر شود و چیزهای بیشتری برای به اشتراک گذاشتن با شریک زندگی خود داشته باشید. احترام به حریم خصوصی یکدیگر و دادن فضای لازم برای رشد فردی، به حفظ تعادل در رابطه کمک می کند. از چسبیدن بیش از حد به یکدیگر خودداری کنید و به هم فرصت دهید تا نفس بکشید.
16. تکرار الگوهای مخرب گذشته
یکی از دلایل احساس ناتوانی در روابط، تکرار الگوهای مخرب گذشته است. اگر در روابط قبلی خود تجربیات تلخی داشتهاید، ممکن است ناخودآگاه این الگوها را در روابط فعلی خود تکرار کنید. مثلا اگر در گذشته مورد سوء استفاده قرار گرفتهاید، ممکن است به طور ناخودآگاه جذب افرادی شوید که تمایل به سوء استفاده دارند. برای شکستن این الگوها، باید به گذشته خود آگاه باشید و الگوهای مخرب خود را شناسایی کنید. در ضمن، باید مهارتهای لازم برای داشتن یک رابطه سالم را یاد بگیرید و از تکرار اشتباهات گذشته خودداری کنید. در صورت نیاز، از یک متخصص کمک بگیرید. با آگاهی از گذشته و تلاش برای تغییر الگوهای مخرب، میتوانید یک رابطه سالم و موفق داشته باشید. به خودتان فرصت دهید تا رشد کنید و از اشتباهات گذشته درس بگیرید.
یکی از چیزایی که من توی رابطه قبلیم حس میکردم این بود که نمیتونستم درست حرف بزنم. انگار همش قفل میکردم وقتی میخواستم احساساتمو بیان کنم. بعدا فهمیدم این بخاطر ترس از قضاوت بود که از بچگی باهام بود.
یه راهی که من یاد گرفتم اینه که اول توی ذهنم حرفامو مرتب کنم. حتی گاهی قبل صحبت با پارتنرم یه بار جلو آینه حرفامو میزنم که اعتماد به نفس بگیرم. کاش زودتر این کارو شروع میکردم.
یه چیزی که خیلی میتونه کمک کنه اینه که بدونیم همه آدما توی رابطه ترس هایی دارن. مهم اینه که بتونی ترس هاتو بشناسی و روشون کار کنی. من با تمرین روزانه ذهن آگاهی خیلی تو کنترل این ترس ها موفق تر شدم.
توی رابطه الانم گاهی حس میکنم دارم قفل میکنم. اما دیگه میدونم چطوری از این حالت دربیام. یه نفس عمیق میزنم و به خودم یادآوری میکنم که دارم با کسی صحبت میکنم که دوستم داره. این حس کمک کرده کمتر احساس ناتوانی کنم.
اگه کسایی هستن که مثل من مشکل ارتباطی دارن پیشنهاد میکنم با مشاور صحبت کنن. من فکر میکردم خودم میتونم حلش کنم اما کمک حرفه ای خیلی فرق میکنه. الان میتونم راحت تر درباره مشکلاتم حرف بزنم.